سیستم حمل‌ونقل عمومی یکی از مهم‌ترین اجزای زندگی شهری است. اتوبوس‌ها و بی‌آرتی‌ها (Bus Rapid Transit) دو نوع وسیله حمل‌ونقل عمومی هستند که در بسیاری از شهرها مورد استفاده قرار می‌گیرند. هرچند که هر دو از نظر نوع وسیله نقلیه مشابه به نظر می‌رسند، اما تفاوت‌های ساختاری و عملکردی قابل‌توجهی دارند که بی‌آرتی را به یک گزینه پیشرفته‌تر و کارآمدتر تبدیل کرده است.
مسیرهای اختصاصی
یکی از اصلی‌ترین تفاوت‌های بی‌آرتی با اتوبوس‌های معمولی، داشتن مسیرهای ویژه است. اتوبوس‌های بی‌آرتی در خطوط اختصاصی حرکت می‌کنند که از ترافیک شهری جدا شده‌اند، درحالی‌که اتوبوس‌های معمولی مجبورند در همان مسیر خودروهای شخصی حرکت کنند. این ویژگی باعث می‌شود بی‌آرتی‌ها زمان‌بندی دقیق‌تر و سرعت بیشتری داشته باشند.
ایستگاه‌های ویژه
بی‌آرتی‌ها دارای ایستگاه‌های خاص و مجهزی هستند که مسافران می‌توانند از آن‌ها به‌صورت ایمن و راحت سوار یا پیاده شوند. این ایستگاه‌ها معمولاً مجهز به سکوهایی هم‌سطح با درب اتوبوس هستند، در حالی که ایستگاه‌های اتوبوس‌های معمولی اغلب تنها شامل یک تابلو یا سرپناه ساده‌اند. این تفاوت، تجربه بهتری را برای مسافران به‌ویژه افراد مسن یا کم‌توان فراهم می‌کند.
ظرفیت و تعداد مسافران
بی‌آرتی‌ها نسبت به اتوبوس‌های معمولی، ظرفیت بیشتری دارند. این وسایل نقلیه معمولاً طولانی‌تر و دارای طراحی خاصی برای جابه‌جایی تعداد بیشتری از مسافران هستند. از سوی دیگر، اتوبوس‌های معمولی ظرفیت کمتری دارند و به همین دلیل در ساعات اوج ترافیک ممکن است با ازدحام مواجه شوند.
سرعت و زمان‌بندی
سیستم پرداخت کرایه
در سیستم بی‌آرتی، معمولاً پرداخت کرایه پیش از سوار شدن و در ورودی ایستگاه‌ها انجام می‌شود. این روش باعث کاهش زمان توقف اتوبوس‌ها و افزایش سرعت جابه‌جایی می‌شود. اما در اتوبوس‌های معمولی، کرایه‌ها معمولاً هنگام سوار شدن پرداخت می‌شود که می‌تواند زمان توقف را افزایش دهد.
تاثیرات زیست‌محیطی
بی‌آرتی‌ها به دلیل کارایی بالاتر و ظرفیت بیشتر، می‌توانند تاثیرات زیست‌محیطی کمتری نسبت به اتوبوس‌های معمولی داشته باشند. همچنین در بسیاری از کشورها، بی‌آرتی‌ها به تدریج با وسایل نقلیه برقی یا هیبریدی جایگزین شده‌اند که به کاهش آلودگی هوا کمک می‌کند.
اولویت در تقاطع‌ها
بی‌آرتی‌ها معمولاً در تقاطع‌ها از اولویت برخوردارند. سیستم‌های کنترل ترافیک به بی‌آرتی‌ها اجازه عبور سریع‌تر می‌دهند، در حالی که اتوبوس‌های معمولی باید در چراغ قرمز توقف کنند و تابع قوانین عادی ترافیک باشند.
هزینه‌های عملیاتی و اجرایی
راه‌اندازی سیستم بی‌آرتی به سرمایه‌گذاری اولیه بیشتری نیاز دارد. ساخت خطوط اختصاصی، ایستگاه‌های مجهز و خرید ناوگان با ظرفیت بالا هزینه‌بر است. در مقابل، اتوبوس‌های معمولی هزینه کمتری برای اجرا و نگهداری دارند، اما در بلندمدت به دلیل کارایی کمتر ممکن است پرهزینه‌تر باشند.
نتیجه‌گیری
بی‌آرتی و اتوبوس‌های معمولی هر دو نقش مهمی در حمل‌ونقل عمومی ایفا می‌کنند، اما تفاوت‌های ساختاری و عملکردی آن‌ها باعث شده است که بی‌آرتی به‌عنوان یک گزینه پیشرفته‌تر و مناسب‌تر برای کلان‌شهرها شناخته شود. بی‌آرتی با داشتن خطوط اختصاصی، سرعت بالاتر، ظرفیت بیشتر و امکانات مدرن‌تر، تجربه‌ای کارآمدتر و راحت‌تر را برای مسافران فراهم می‌کند. با این حال، در مناطقی با تراکم جمعیتی کمتر یا زیرساخت‌های محدود، اتوبوس‌های معمولی همچنان انتخاب مناسبی هستند.
