خیابان سی تیر تهران یکی از معروف‌ترین و قدیمی‌ترین خیابان‌های پایتخت است که تاریخ و فرهنگ را با طعم‌ها و رنگ‌های متنوع در هم می‌آمیزد. این خیابان که قبلاً نام‌های گوناگونی به خود دیده، امروزه با عنوان “سی تیر” شناخته می‌شود و برای بسیاری از تهرانی‌ها و گردشگران داخلی و خارجی، تبدیل به مقصدی جذاب برای گردش، عکاسی، چشیدن غذاهای متنوع و آشنایی با لایه‌های مختلف تاریخ شهری شده است.
1.معرفی و جایگاه جغرافیایی
۱.۱. موقعیت خیابان سی تیر در پایتخت
خیابان سی تیر در محدودهٔ مرکزی تهران و در منطقه ۱۲ شهرداری واقع شده است. این خیابان از تقاطع خیابان امام خمینی (سپه قدیم) آغاز و تا تقاطع خیابان جمهوری اسلامی امتداد دارد. از آنجا که خیابان امام خمینی یکی از شریان‌های قدیمی مرکز تهران است و خیابان جمهوری نیز در شرق تهران به میدان بهارستان و مجلس شورای اسلامی و در غرب به خیابان کارگر و میدان جمهوری می‌رسد، می‌توان نتیجه گرفت که سی تیر در میانهٔ چند محور مهم شهری واقع شده است. این موقعیت جغرافیایی، دسترسی به خیابان را برای شهروندان و گردشگران تسهیل می‌کند.
۱.۲. دسترسی به خیابان سی تیر
به‌علت قرارگیری خیابان سی تیر در بافت تاریخی و مرکزی شهر، دسترسی به آن از طریق حمل‌ونقل عمومی آسان است. ایستگاه‌های متروی حسن‌آباد و امام خمینی در نزدیکی آن قرار دارند و فاصلهٔ پیاده‌روی کمی تا ابتدای خیابان (تقاطع امام خمینی-سی تیر) دارند. خطوط متعدد اتوبوس‌رانی (BRT و عادی) نیز از خیابان‌های مجاور عبور می‌کنند. علاوه بر آن، بسیاری از شهروندان علاقه‌مندند در یک عصر یا شب نسبتاً خلوت، اتومبیل شخصی خود را در یکی از پارکینگ‌های عمومی اطراف پارک کرده و پیاده قدم‌زنان به سی تیر بروند تا از فضای متفاوت و شب‌زنده‌داری این خیابان لذت ببرند.
۱.۳. علت نام‌گذاری خیابان سی تیر
واژه «سی تیر» اشاره به روز تاریخی ۳۰ تیر ۱۳۳۱ دارد؛ روزی که مردم در اعتراض به برکناری دکتر محمد مصدق (نخست‌وزیر وقت) تظاهرات گسترده‌ای انجام دادند و در نهایت با پیروزی جنبش مردمی، مصدق بار دیگر به قدرت بازگشت. این خیابان پیش از این نام‌های مختلفی داشته است؛ از جمله «قوام‌السلطنه» یا «قوام‌الملک». پس از جنبش تاریخی ۳۰ تیر، نام آن به سی تیر تغییر یافت تا یادآور ایستادگی و مبارزه مردم برای حفظ دستاوردهای نهضت ملی شدن صنعت نفت باشد.
2.پیشینهٔ تاریخی و تحول معماری
۲.۱. جایگاه خیابان در دورهٔ قاجار و پهلوی اول
در دوران قاجار، شهر تهران نقشه‌ای محدودتر داشت و هستهٔ مرکزی شهر در حوالی ارگ سلطنتی، بازار تهران و میدان توپخانه متمرکز بود. خیابان سی تیر (با نام آن زمانش) هنوز به اهمیت فعلی نرسیده بود و بیشتر به‌صورت گذرگاه و محله‌ای در حاشیهٔ شمالی بازار تهران شناخته می‌شد. با آغاز دوران پهلوی اول و دوم، همزمان با گسترش خیابان سپه (امام خمینی) و ساخت بناهای دولتی و فرهنگی، این محدوده هم رونق بیشتری یافت. تغییر نام خیابان و ساخت ساختمان‌های بلندمرتبه اداری در دهه‌های ۱۳۲۰ و ۱۳۳۰ نشانهٔ توجهی بود که حکومت وقت به این محور داشت.
۲.۲. نقش معبد و موزه‌ها در هویت تاریخی خیابان
در طول دهه‌های مختلف، خیابان سی تیر به‌علت استقرار مجموعه‌ای از مراکز فرهنگی و مذهبی، شهرتی خاص پیدا کرد. معبد آدریان زرتشتیان، کلیسای پطرس مقدس، کنیسه حیم و مسجد و مدرسهٔ فیروز بهرام، همگی در فاصله‌های نه‌چندان دور از یکدیگر در همین خیابان یا کوچه‌های منتهی به آن قرار گرفته‌اند. حضور ادیان مختلف در کنار یکدیگر، به خیابان سی تیر هویتی چندفرهنگی و چندمذهبی داده است که به‌ندرت در دیگر محله‌های تهران قابل مشاهده است.
از سوی دیگر، برخی موزه‌های تهران نظیر موزهٔ ملی ایران (موزهٔ ایران باستان) و موزهٔ آبگینه و سفالینه در مجاورت همین خیابان واقع شده‌اند. موزهٔ ملی ایران که در تقاطع خیابان امام خمینی و سی تیر قرار دارد، به‌عنوان مهم‌ترین موزهٔ باستان‌شناسی کشور، بسیاری از گردشگران را به سمت این محدوده جذب می‌کند. موزهٔ آبگینه هم با معماری قاجاری منحصربه‌فرد خود، زیبایی و اصالت را با هنر شیشه‌گری و سفال پیوند داده است.
۲.۳. تحولات معماری از دههٔ ۱۳۳۰ تا کنون
از دههٔ ۱۳۳۰ به بعد، برخی بناهای اداری با نمای آجری یا سنگی در حاشیهٔ خیابان سی تیر قد برافراشتند. با این حال، اوج ساخت‌وساز مدرن در دهه‌های اخیر بیشتر در نواحی دیگر شهر رخ داد و خیابان سی تیر نسبتاً هویت اصیل و تاریخی‌اش را حفظ کرد. برخی ساختمان‌های قدیمی مربوط به نهادهای دولتی یا شرکت‌های خصوصی، در روند بازسازی یا تغییر کاربری، ظاهر خود را تعدیل کرده‌اند. امروزه می‌توان تلفیقی از بافت قدیمی (مانند بناهای قاجاری و پهلوی) و معماری جدید (رستوران‌ها، کافه‌های سیار و حجره‌های خیابانی) را در جای‌جای این خیابان دید.
3.تنوع مذهبی و فرهنگی در خیابان سی تیر
۳.۱. گذر ادیان؛ همزیستی مسلمانان، زرتشتیان، مسیحیان و یهودیان
یکی از ویژگی‌های متمایز خیابان سی تیر، حضور اقلیت‌های مذهبی و بناهای مذهبی مختلف در فاصله‌ای کوتاه از هم است. این تنوع ادیان و آیین‌ها، نه‌تنها جذابیت گردشگری دارد، بلکه نمادی از همزیستی مسالمت‌آمیز در قلب تهران است.
- معبد آدریان زرتشتیان: قدمت این معبد به دوران پهلوی اول می‌رسد و از معدود معابدی است که زرتشتیان در تهران دارند. سبک معماری آن متأثر از سنت‌های زرتشتی است؛ سادگی و نظم در بنا و اتاق نیایش تبلور می‌یابد.
- کنیسه حیم: مکانی مقدس برای یهودیان تهران که در یکی از کوچه‌های فرعی سی تیر واقع شده. جمعیت یهودی تهران سال‌هاست در این محدوده و حوالی آن حضور دارند.
- کلیسای پطرس مقدس: متعلق به ارامنهٔ تهران است و در نمای بیرونی ترکیبی از سبک‌های سنتی و عناصر معماری ارمنی را می‌توان مشاهده کرد.
- مسجد و مدرسه فیروز بهرام: یک حوزهٔ علمیهٔ قدیمی و مسجدی وابسته به آن که در امتداد همین خیابان قرار گرفته و مسلمانان به عبادت در آن مشغول هستند.
۳.۲. اهمیت فرهنگی گذر ادیان
این همزیستی ادیان در یک خیابان، در روزگاری که تنش‌های دینی و مذهبی در نقاط مختلف جهان مشاهده می‌شود، جلوهٔ زیبایی از همبستگی اجتماعی در بستر شهری تهران را به نمایش می‌گذارد. بسیاری از گردشگران خارجی وقتی به تهران می‌آیند، در قالب تورهای شهری، حتماً از خیابان سی تیر بازدید می‌کنند تا تجربهٔ بازدید چندین مکان مذهبی گوناگون در فاصله‌ای نزدیک به هم را داشته باشند. همچنین در مراسم و مناسبت‌های مذهبی، خیابان سی تیر به‌نوعی جلوه‌گر یک نمایشگاه زنده از آیین‌های مختلف می‌شود.
۳.۳. برنامه‌های آیینی و جشن‌ها
افزون بر فعالیت‌های روزمرهٔ بناهای مذهبی، گاه در مناسبت‌های خاص (نظیر نوروز زرتشتیان، اعیاد مسیحیان یا روز عاشورا و عزاداری‌های محرم) فضای خیابان تحت‌تأثیر مراسم گوناگون قرار می‌گیرد. مثلا ارامنهٔ تهران در برخی اعیاد مذهبی خود مسیر سی تیر را برای عبور یا تجمع انتخاب می‌کنند و این باعث می‌شود مردم سایر ادیان و گردشگران شاهد آیین‌های آن‌ها باشند. چنین رخدادهایی به غنای فرهنگی محله می‌افزاید و تعامل بین ساکنان را تقویت می‌کند.
4.جاذبه‌های گردشگری و موزه‌های پیرامون سی تیر
۴.۱. موزهٔ ملی ایران (ایران باستان)
موزهٔ ملی ایران بزرگ‌ترین و مهم‌ترین موزهٔ باستان‌شناسی کشور است. ساختمان قدیمی موزه که در دههٔ ۱۳۱۰ خورشیدی به دست آندره گدار (معمار فرانسوی) طراحی شد، نمونه‌ای برجسته از تلفیق معماری ایرانی و اروپایی است. این موزه مجموعه‌ای از آثار تمدن‌های باستانی ایران را در خود جای داده و بسیاری از گردشگران خارجی برای آغاز آشنایی با تاریخ ایران، به این موزه سر می‌زنند. فاصلهٔ بسیار اندک موزه تا خیابان سی تیر باعث شده برخی، بازدید از آن را با پیاده‌روی در سی تیر و چشیدن غذاهای خیابانی در یک روز ترکیب کنند.
۴.۲. موزهٔ آبگینه و سفالینه
این موزه در عمارتی قاجاری در خیابان سی تیر واقع شده و به‌صورت اختصاصی به نمایش شیشه و سفالینه‌های تاریخی ایران پرداخته است. فضای داخلی موزه و سالن‌های نمایش آن، با نورپردازی ظریف، جلوهٔ خاصی به اشیای شیشه‌ای و سفالی می‌بخشد. حیاط این موزه نیز با درختان و آب‌نما فضایی دل‌نشین برای استراحت کوتاه گردشگران دارد. موزهٔ آبگینه نه‌تنها از دید گردشگری، بلکه از نگاه پژوهشگران باستان‌شناسی و هنرهای سنتی اهمیت دارد.
۴.۳. موزهٔ علوم و فناوری
در نزدیکی تقاطع خیابان سی تیر و امام خمینی، ساختمانی قدیمی که پیش‌تر متعلق به مدرسهٔ دارالفنون یا بخش‌های دیگر دولتی بوده، به موزهٔ علوم و فناوری تبدیل شده است. این موزه سعی می‌کند با نمایش تاریخ علوم در ایران و جهان و ارائهٔ دستاوردهای علمی، ذهن کودکان و نوجوانان را به مفاهیم علمی جلب کند. رویدادهایی همچون نمایشگاه‌های موقت، برنامه‌های آزمایشی و باشگاه‌های علمی، جذابیت‌های جانبی موزه هستند.
۴.۴. ساختمان قزاق‌خانه (میدان مشق) و عمارت‌های دولتی
اگر اندکی از خیابان سی تیر به سمت خیابان امام خمینی برویم، با میدان مشق (باغ ملی) و مجموعه‌ای از بناهای اداری و دولتی روبه‌رو می‌شویم که به دوران قاجار و پهلوی برمی‌گردند. این بخش از شهر هویت تاریخی ویژه‌ای دارد و گردشگرانی که از سی تیر دیدن می‌کنند، معمولاً پیاده تا باغ ملی رفته و از سردر باغ ملی، عمارت‌های وزارت امور خارجه، موزهٔ پست و … بازدید می‌کنند. ترکیب این بناهای قدیمی با فضای باز و محوطهٔ درختکاری‌شده، برای عکاسی و قدم‌زدن بسیار دل‌پذیر است.
5.سی تیر، خیابانی برای عاشقان غذا
۵.۱. تاریخچهٔ شکل‌گیری اغذیه‌فروشی‌ها و غذاهای خیابانی
در سال‌های نه‌چندان دور، بخش شمالی خیابان سی تیر به‌دلیل نزدیکی به ادارات دولتی و موزه‌ها، دارای چند رستوران سنتی و اغذیه‌فروشی قدیمی بود. اما طی دههٔ اخیر، به‌تدریج به مکان استقرار رستوران‌های سیار (Food Truck) و دکه‌های غذاهای بین‌المللی تبدیل شده است. این روند ابتدا با استقبال جوانان روبه‌رو شد و کم‌کم سی تیر تبدیل شد به یکی از پاتوق‌های محبوب برای چشیدن طعم‌های متفاوت خیابانی، از فست‌فود و غذاهای دریایی تا دسرهای خاص.
۵.۲. تنوع غذایی در دکه‌های سیار و رستوران‌های ثابت
- غذاهای ایرانی: از کباب و دیزی گرفته تا کوکو و میرزا قاسمی، در برخی دکه‌ها یا رستوران‌های سنتی عرضه می‌شود.
- فست‌فود و غذاهای غربی: پیتزا، برگر، هات‌داگ، ساندویچ‌های گوناگون و سیب‌زمینی سرخ‌شده به سبک‌های مختلف در منوهای رستوران‌های سیار به‌چشم می‌خورد.
- غذاهای بین‌المللی: برخی دکه‌های خاص به غذاهای ملل (مکزیکی، ایتالیایی، ترکی و …) می‌پردازند و این تنوع سبب می‌شود سی تیر برای ذائقه‌های متنوع، جذاب باشد.
- نوشیدنی‌ها و دسرها: انواع چای، قهوه، شیک، آب‌میوه‌های طبیعی، بستنی‌های دست‌ساز و شیرینی‌های ساده نیز در منوهای برخی دکه‌ها یافت می‌شود.
۵.۳. حال‌وهوای شبانهٔ سی تیر
خیابان سی تیر به‌خصوص در شب، جلوه‌ای متفاوت می‌یابد. ازدحام جوانان، دانشجویان و خانواده‌ها در پیاده‌روها، نورهای رنگی دکه‌ها و بوی غذاهای مختلف، فضایی پرانرژی ایجاد می‌کند. این حال‌وهوای شبانه یکی از دلایل اصلی شهرت سی تیر است. حتی در ایام سرد سال، بسیاری از افراد ترجیح می‌دهند در فضای باز و زیر بخاری‌های ویژهٔ دکه‌ها، شب را با دوستان سپری کنند و از معاشرت و طعم‌های خیابانی لذت ببرند. سی تیر تبدیل به الگوی موفقی از «گردشگری غذایی» شده که در شهرهای بزرگ جهان رواج دارد.
۵.۴. نقدها و چالش‌ها پیرامون اغذیه‌فروشی‌های سیار
هرچند خیابان سی تیر به‌عنوان نمونه‌ای موفق از غذاهای خیابانی شناخته می‌شود، اما چالش‌هایی نیز مطرح است:
- مشکلات بهداشتی: برخی کارشناسان هشدار می‌دهند که دکه‌های سیار ممکن است استانداردهای بهداشتی کافی را رعایت نکنند. اگرچه شهرداری و وزارت بهداشت تلاش دارند نظارت کنند، اما نیاز به مقررات و بررسی‌های دقیق‌تر هست.
- ترافیک و پارکینگ: افزایش رفت‌وآمد خودروها برای خرید غذا یا شب‌گردی، ترافیک خیابان‌های منتهی را بالا برده و مشکل پارک خودرو را تشدید کرده است.
- حفظ هویت تاریخی: برخی منتقدان می‌گویند سی تیر بااین‌همه دکه و چراغ‌های رنگارنگ، به‌شکل یک فستیوال غذایی دائمی درآمده و ممکن است جذابیت اصیل تاریخی و مذهبی‌اش کم‌رنگ شود. لازم است برنامه‌ریزی شهری برای حفظ میراث و هویت چندمذهبیِ خیابان در کنار رونق اقتصادی انجام شود.
6.مدیریت شهری و آیندهٔ خیابان سی تیر
۶.۱. اقدامات شهرداری برای نظم‌بخشی و بهسازی
شهرداری منطقه ۱۲ طی سال‌های اخیر، با هدف افزایش جاذبهٔ گردشگری خیابان سی تیر، اقدام به نورپردازی پیاده‌روها، ایجاد سنگ‌فرش در بخش‌هایی از خیابان و تعیین محدوده‌های قانونی برای استقرار دکه‌های سیار کرده است. همچنین تلاش شده تا با کنترل ترافیک در ساعات شب و تعطیلات، محیطی آرام‌تر برای عابران پیاده مهیا شود. پروژه‌های بهسازی نمای ساختمان‌های قدیمی و پاک‌سازی جداره‌های شهری نیز در دستور کار قرار دارند.
۶.۲. انتظار گردشگران و شهروندان از سی تیر
بسیاری از گردشگران خارجی که از خیابان سی تیر بازدید می‌کنند، این محل را پتانسیلی عالی برای تبدیل‌شدن به یک «گذر فرهنگی» در مقیاس جهانی می‌دانند. آن‌ها انتظار دارند که موزه‌ها، کافه‌های هنری، رویدادهای موسیقی خیابانی و جشنواره‌های بین‌المللی غذا در این خیابان به شکل منظم برگزار شود. شهروندان تهرانی هم خواهان تأمین امنیت پیاده‌روها، نظارت بر قیمت و کیفیت غذا، ساماندهی پارکینگ‌های اطراف و حفظ فضای تاریخی خیابان هستند.
۶.۳. فرصت‌ها و تهدیدهای پیش‌رو
- فرصت: اگر سازمان‌های ذی‌ربط (شهرداری، میراث فرهنگی، نهادهای مذهبی) همکاری مؤثری داشته باشند، می‌توان سی تیر را به نخستین الگوی موفق گذر فرهنگی و همزیستی ادیان در خاورمیانه تبدیل کرد. این امر نه‌تنها گردشگر جذب می‌کند، بلکه درآمدی پایدار برای ساکنان و فروشندگان به همراه دارد.
- تهدید: رشد بی‌رویه و بدون مدیریت اغذیه‌فروشی‌های سیار، افزایش آلودگی صوتی و ترافیکی، عدم رعایت ضوابط بهداشتی و تخریب بناهای تاریخی، می‌تواند وجههٔ اصیل سی تیر را خدشه‌دار کرده و جذابیت آن را برای گردشگران و شهروندان کاهش دهد.
7.تجربهٔ گردشگری در خیابان سی تیر
۷.۱. یک روز در سی تیر؛ از صبح تا شب
اگر کسی قصد داشته باشد یک روز کامل را در خیابان سی تیر و پیرامون آن سپری کند، می‌تواند برنامه‌ای جذاب تدارک ببیند:
- صبح: آغاز با بازدید از موزهٔ ملی ایران؛ مشاهدهٔ آثار باستانی تمدن عیلامی، هخامنشی، اشکانی و ساسانی. سپس پیاده‌روی تا موزهٔ آبگینه و سفالینه و نوشیدن چای در حیاط زیبای آن.
- ظهر: استراحت کوتاه در یکی از کافی‌شاپ‌ها یا دکه‌های غذای سبک. می‌توان طعم ساندویچ‌های خاص یا فست‌فود ایرانی را چشید.
- عصر: ادامهٔ مسیر به سمت ضلع جنوبی خیابان برای دیدن کلیسای پطرس مقدس یا سر زدن به کنیسه حیم و معبد آدریان؛ اگر امکان بازدید داخلی باشد، تجربهٔ فرهنگی کم‌نظیری خواهد بود.
- غروب: زمانی که هوا خنک‌تر می‌شود، فضای خیابان شلوغ‌تر شده و چرخ‌دستی‌های غذاهای خیابانی جنب‌وجوش می‌گیرند. انواع طعم‌های رستورانی در دسترس است و افراد اغلب غذایشان را در پیاده‌رو میل می‌کنند.
- شب: حال‌وهوای موسیقی زندهٔ خیابانی یا دست‌فروشان هنرهای دستی، چراغ‌های رنگی، ازدحام جوانان و خانواده‌ها، می‌تواند تا ساعتی از شب ادامه داشته باشد. در این مقطع، معمولاً عکاسی و تجربهٔ معاشرت با دوستان و آشنایان جذاب است.
۷.۲. راهنمای خرید و صرف غذا
- برای غذاهای سنتی: برخی رستوران‌های ثابت در خیابان، منوهای اصیل ایرانی دارند؛ مثلاً کبابی‌ها و دیزی‌سراها که از گذشته در این محدوده معروف بوده‌اند.
- غذاهای سیار و فینگرفود: هات‌داگ، برگر، تاکوی مکزیکی، فلافل لبنانی و موارد متنوع دیگر با قیمت‌های نسبتاً معقول به فروش می‌رسند. بیشتر باید تکیه بر ذائقهٔ شخصی و توصیه‌های دیگران داشت.
- نوشیدنی و دسر: انواع قهوه، چای ماسالا، دمنوش‌های گیاهی، آب‌میوه‌های طبیعی و دسرهای شکلاتی هم در برخی دکه‌ها و کافه‌های موقت قابل سفارش است.
۷.۳. نکات مهم برای گردشگران
- زمان مناسب بازدید: هرچند سی تیر در همهٔ روزهای هفته فعال است، اما شب‌های آخر هفته و روزهای تعطیل شلوغ‌ترین و پرجنب‌وجوش‌ترین زمان برای تجربهٔ زندگی خیابانی به‌شمار می‌رود. اگر به آرامش علاقه‌مندید، روزهای عادی یا ساعات اولیهٔ شب مناسب‌تر است.
- رعایت حریم و احترام ادیان: اگر قصد ورود به عبادتگاه‌ها را دارید، پیش از هر چیز به قوانین و عرف هر مکان توجه کنید؛ مثلاً رعایت حجاب یا سکوت در کلیسا، کندن کفش در معبد زرتشتی یا رعایت فاصله در کنیسه.
- مسائل امنیتی: هرچند خیابان سی تیر عموماً محیطی امن دارد، اما در شلوغی احتمال جیب‌بری یا گم‌شدن اشیا وجود دارد. بهتر است مراقب کیف و لوازم شخصی باشید.
8.جمع‌بندی و آیندهٔ خیابان سی تیر
۸.۱. اهمیت سی تیر به‌عنوان یک میراث شهری
خیابان سی تیر صرفاً یک گذر تاریخی یا مجموعه‌ای از بناهای مذهبی و فرهنگی نیست؛ بلکه نمادی از تهران چندفرهنگی و روادار است که توانسته در طول دهه‌ها و سده‌های مختلف، معماری، آیین‌ها و جامعهٔ متنوعی را در کنار هم حفظ کند. این خیابان از سویی نشانگر جنبش‌های تاریخی (نهضت ملی شدن صنعت نفت و واقعهٔ سی تیر)، از سوی دیگر نماد همزیستی ادیان (زرتشتی، یهودی، مسیحی و اسلام) و در نهایت الگوی موفقی از گردشگری غذایی و تفریح شهری است.
۸.۲. نیاز به مدیریت یکپارچه و نگاه جامع
برای حفاظت و توسعهٔ پایدار خیابان سی تیر، لازم است دستگاه‌های گوناگون همکاری کنند؛ از شهرداری منطقه ۱۲ و سازمان زیباسازی شهر تهران گرفته تا میراث فرهنگی و نهادهای امنیت غذایی. فقط در صورتی که این رویکرد جامع اعمال شود، می‌توان امیدوار بود که سی تیر هویت چندگانهٔ خود (تاریخی، مذهبی، فرهنگی و شکمی!) را حفظ کند و در عین حال با مشکلاتی مثل ترافیک، آلودگی، کمبود پارکینگ و چالش‌های بهداشتی مقابله نماید.
۸.۳. پیشنهادهایی برای بهبود فضا
- ایجاد گذر پیاده‌محور: اگر در برخی ساعات شب (مثلاً آخر هفته‌ها) بخشی از خیابان به‌صورت رسمی پیاده‌راه شود، آرامش و امنیت پیاده‌روها افزایش خواهد یافت.
- ارتقای زیرساخت‌های بهداشتی: نصب دست‌شویی‌ها و آبخوری‌های عمومی، تأمین بازرسی‌های بهداشتی منظم برای اغذیه‌فروشی‌ها.
- رویدادهای فرهنگی و آیینی: برپایی جشنواره‌های غذا، موسیقی خیابانی، نمایشگاه صنایع‌دستی و … که چهرهٔ زندهٔ سی تیر را برجسته می‌سازد و گردشگران بیشتری را جذب می‌کند.
- حفاظت از میراث تاریخی: مرمت جداره‌های قدیمی و بناهای ارزشمند، نصب تابلوهای راهنما برای معرفی تاریخچهٔ خیابان و بناهای مذهبی، همگی به ارتقای درک گردشگران از هویت شهری کمک می‌کند.
پایان سخن
خیابان سی تیر تهران، با ظرفیت تاریخی، فرهنگی، مذهبی و غذایی خود، فراتر از یک خیابان معمولی است. در طول قرن‌های گذشته، این گذر شاهد رویدادهای سیاسی همچون جنبش ۳۰ تیر بوده؛ شاهد ساخته‌شدن عبادتگاه‌های ادیان گوناگون بوده؛ میزبان موزه‌های مهمی مانند موزهٔ ایران باستان و موزهٔ آبگینه شده؛ و این روزها نیز با سیل اغذیه‌فروشی‌های سیار و رستوران‌های متنوع، به پاتوقی محبوب برای ذائقه‌های مختلف تبدیل گشته است. گفت‌وگو دربارهٔ سی تیر، گفت‌وگو دربارهٔ بخش مهمی از هویت جمعی تهران است.
در صورتی که برنامه‌ریزی جامع شهری برای حفظ هویت تاریخی، ارتقای زیرساخت‌ها، نظم‌بخشی به تردد خودروها و مدیریت دکه‌های غذایی صورت گیرد، آیندهٔ خیابان سی تیر می‌تواند درخشان‌تر باشد. این خیابان به‌عنوان الگویی از «گذر فرهنگی و شکمی» در قلب تهران، نه‌تنها برای پایتخت‌نشینان، بلکه برای تمام ایرانیان و گردشگران خارجی جذابیت دارد و می‌تواند به یکی از نمادهای شهری و گردشگری در خاورمیانه بدل شود. با توجه به فضای سیاسی و اجتماعی آرام‌کننده در این محدوده و تعامل سازندهٔ ادیان و فرهنگ‌های متفاوت، امید است که سی تیر همواره تپنده و زنده باقی بماند و تصویری از ایران چندصدا و پویا را به بازدیدکنندگان ارائه دهد.
